Cyberveiligheid bij land- en tuinbouwbedrijven

De heer De Roo heeft het woord.

Minister, cyberveiligheid in Vlaanderen is een grote uitdaging en zal dit ook in de toekomst blijven. We lezen in de media regelmatig berichten over ransomware, phishing en andere digitale aanvallen op personen en bedrijven. De land- en tuinbouwsector is sterk gedigitaliseerd en loopt een bovengemiddeld risico op cyberaanvallen. Melkrobots, klimaatcontrole in serres, IT-gestuurde processen, maar ook registraties via het internet zijn onmisbare hulpmiddelen of zijn in sommige gevallen ook verplichtingen geworden op onze land- en tuinbouwbedrijven. Hoewel digitale veiligheidsproblemen niet specifiek sectorgelinkt zijn, is het toch van groot belang dat onze land- en tuinbouwbedrijven hun cyberveiligheid verbeteren en up-to-date houden.

Initiatieven zoals DjustConnect en leveranciers van systemen nemen al stappen om de sector weerbaarder te maken, maar toch blijkt uit de praktijk dat vele landbouwbedrijven zich onvoldoende bewust zijn van de risico’s of onvoldoende bewust zijn om adequaat te investeren in cyberveiligheid.

Daarom heb ik twee vragen aan u, minister. Op welke manier wordt de cyberveiligheid van land- en tuinbouwers gemonitord? Welke initiatieven zult u ondernemen om cyberveiligheid binnen de land- en tuinbouwsector te versterken?

Minister Brouns heeft het woord.

Dank u wel, collega. Zoals u ook in vraagstelling aangeeft, is cyberveiligheid een uitdaging waarmee alle ondernemers in Vlaanderen geconfronteerd worden en die niet specifiek gelinkt is aan de landbouwsector. Vanuit mijn administratie wordt cyberveiligheid bij land- en tuinbouwers dan ook niet in het bijzonder gemonitord.

Dat neemt niet weg dat mijn administratie het beleid rond data en digitalisering in de landbouw opneemt en dat ik de beschikbare beleidsinstrumenten actief wil inzetten om uitdagingen rond data en digitalisering aan te gaan. Ook dat was bijvoorbeeld heel zichtbaar bij de stand van het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) afgelopen weekend nog op Agriflanders.

Zo heeft het Agentschap Landbouw en Zeevisserij een eigen datastrategie waarin gestreefd wordt naar een datagedreven beleid en datagedreven processen. Het agentschap bouwt hieraan mee vanuit het belang van data voor een duurzame, toekomstgerichte landbouwbedrijfsvoering.

Zo is er bijvoorbeeld de actieve opvolging van de ontwikkelingen op het Europese niveau rond AgriDataSpaces. Daarnaast ondersteun ik onze eigen Vlaamse initiatieven rond data space: DJustConnect, een datadeelplatform beheerd door het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek. Op deze manier willen we zowel landbouwers als andere ketenpartners mee begeleiden in het duurzaam en veilig delen van data. Door de verdere uitbouw van DjustConnect en het Europese AgriDataSpace gaan cyberveiligheid en digitalisering in de landbouw ook hand in hand.

Binnen de aanbodgestuurde vorming worden vormingen aangeboden rond digitale vaardigheden door de algemene geregistreerde vormingscentra voor naschoolse vorming. Deze vormingen zijn populair bij landbouwers. Cybersecurity komt ook aan bod bij heel wat van deze vormingen, en indien nodig zullen de vormingscentra de aandacht hiervoor de komende jaren nog aanscherpen.

Binnen de kennisportefeuille kunnen opleidingen en adviezen rond cyberveiligheid ondersteund worden met 70 procent subsidie. Als de vraag naar cyberveiligheid de komende jaren ook op landbouwbedrijven zou toenemen, dan zal het aanbod al dan niet via de kennisportefeuille, zich hier via de marktwerking wellicht ook op afstemmen. Landbouwers en instellingen die innovatieve ideeën hebben om rond cyberveiligheid concrete initiatieven uit te werken, kunnen projecten rond dit thema indienen bij de jaarlijkse projectoproep voor operationele groepen.

De heer de Roo heeft het woord.

Dank u, minister, voor uw antwoord. Als je eens zou rondhoren in Vlaanderen en aan duizend Vlamingen zou vragen om te denken aan een sector die sterk gedigitaliseerd is, dan zou mijn vermoeden zijn – want ik heb het niet gedaan – dat de land- en tuinbouwsector niet op nummer 1 komt of zeker niet in de top 3 zou komen. Dat zou eigenlijk volledig onterecht zijn, want de land- en tuinbouw is een van de sectoren die over heel wat data beschikt en heel sterk gedigitaliseerd is, zelfs al lange tijd. Er zijn heel wat gegevens, er is heel wat aansluiting op het internet. Ook in de toekomst – denk aan de dronetoepassingen die u al hebt genoemd in het antwoord op de vorige vraag– komen er een aantal nieuwe technologieën, zoals het rijden met gps enzovoort. Het zorgt ervoor dat de land- en tuinbouwsector zeer sterk geconnecteerd is met het internet en daardoor dus ook kwetsbaar is voor een aantal aanvallen van buitenaf.

Minister, u zei het in uw antwoord: “Indien nodig zullen de vormingscentra de vormingen daarrond aanscherpen.” Wel, ik denk dat het eigenlijk nodig is. We hebben dat ook gezien in de vorige legislatuur bij een steekproef bij kmo’s: cyberveiligheid is iets waar geen directe nood rond wordt gevoeld, tot op het moment dat het te laat is, je gegijzeld bent door een aanval of je gegevens kwijt bent. In die zin denk ik dat het goed kan zijn om, ook vanuit uw bevoegdheid als minister van Landbouw, daarrond nog wat extra te gaan sensibiliseren en eventueel ook door te verwijzen naar de algemene kanalen – via het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO) zijn er een aantal trajecten die daarrond hebben gelopen – zodat we de sector daar niet voor afschrikken maar daar toch zeker voldoende op voorbereiden. De sector digitaliseert nu eenmaal verder. Dat zal ook de toekomst zijn, dat hebben we gezien op Agriflanders. Laat ons daar vooral onze land- en tuinbouwers voor wapenen. Soms start het maar met het eenvoudigweg toepassen van een tweefactorauthenticatie. Soms is het ook niet meer dan dat, maar dat zijn wel principes die ook in de land- en tuinbouwsector ingang moeten vinden.

Daarom is mijn oproep aan u, minister, om toch een stevig signaal te geven, onder andere naar de vormingscentra, om echt op dat aanbod in te zetten, om dat actief te promoten. Bijvoorbeeld in aansluiting van een vorming rond de fytolicentie, die landbouwers toch verplicht zijn om te volgen, lijkt mij dat een ideaal thema om op een korte tijdspanne zoveel mogelijk landbouwers te bereiken en om hen daartoe te wapenen.

Minister Brouns heeft het woord.

Dank u wel, collega De Roo. U zult het zich ook herinneren dat het een thema is dat bij mij in de voorbije legislatuur in een andere bevoegdheid, als minister van Innovatie, Technologie en Wetenschap, ook heel vaak ter sprake gebracht is en dat mij nauw aan het hart ligt.

Als we vandaag naar de uitdagingen kijken van heel ons economisch weefsel, dan is digitalisering als basis om met data aan de slag te gaan, om nog performanter, nog efficiënter te kunnen functioneren in de wereld, een heel belangrijk aandachtspunt. We zien ook dat heel wat bedrijven, ook in de landbouwsector, de trein niet missen als het gaat over digitalisering en het gebruik van data. Tegelijk zien we inderdaad uit alle rapporteringen daaromtrent dat er voor de veiligheid daarrond vaak wat minder aandacht is. Dat doet zich voor bij kmo’s, bij grotere bedrijven en ook in de landbouwsector.

Uw bekommernis is dus terecht. Vanaf het ogenblik dat we steeds meer op die digitale trein en met meer data gaan werken, is het natuurlijk nodig dat dat in een veilige omgeving gebeurt, dat dat voldoende beveiligd is. Dat is een belangrijk onderdeel van elke vorming rond digitalisering, ook in de landbouwsector. 

De heer De Roo heeft het woord.

Minister, ik ben tevreden dat u er verder mee aan de slag gaat.

De vraag om uitleg is afgehandeld.