De Week voor Goed Eten

De heer Vaneeckhout heeft het woord.

Minister, u weet dat ik alleen maar voor positieve oplossingen ben. In dat opzicht was ik heel enthousiast over het initiatief van Rikolto van de afgelopen week. Tijdens de Week voor Goed Eten trokken ambassadeurs van Rikolto de straat op om aandacht te vragen voor gezonde, duurzame en lokale voeding. Dat komt goed uit in een jaar waarin u een strategisch plan landbouw 2030 wilt maken. Het is, denk ik, een goede aftrap.

Hun pleidooi is om te kiezen voor vers voedsel van bij ons .Dat zou een evidentie moeten zijn, maar dat is het helaas niet, niet het minst vanwege het, al dan niet vermeende, prijsverschil. Daarom pleit Rikolto voor een voedselstrategie, op lokaal vlak gedragen, maar gecoördineerd op Vlaams niveau.

We hebben hierover al met minister Crevits gedebatteerd tijdens de begrotingsbesprekingen, in het kader van het plattelandsbeleid. Zij pleitte voor een minister van Voeding die de verschillende betrokken beleidsdomeinen, Klimaat, Economie, sociaal beleid en Onderwijs, maar uiteraard ook Landbouw, zou overvleugelen. Daarom lijkt u me, minister, de juiste persoon, al is het niet aan mij om ministers te nomineren. U lijkt de geknipte persoon om minister van Voeding of minister van Voedsel te zijn of te blijven, waarbij u niet alleen Landbouw maar Voedsel als bredere koepel zou nemen.

Rikolto wil van goed eten een topprioriteit maken in het beleid, in de winkel en op school. Zo sla je volgens hen immers veel vliegen in één klap. Goed eten is de goedkoopste gezondheidszorg, het is inkomen voor miljoenen boerenfamilies, een krachtig wapen in de strijd tegen klimaatverandering en het verbindt mensen, van de stad tot op het platteland.

Daarom hamert Rikolto terecht op de noodzaak aan lokale voedselstrategieën. Ze goten ervaringen uit Antwerpen, Leuven en Gent in een rapport dat bewijst dat deze steden met hun lokale voedselstrategie grote winst kunnen boeken op onder andere de herbestemming van voedseloverschotten, betere maaltijden in scholen en ziekenhuizen – wat in het Vlaamse regeerakkoord prominent naar voor komt – , meer voedselproductie in en rond de stad – als plattelander vind ik ‘rond de stad’ enorm belangrijk – en innovatief ondernemerschap. Door samenwerking tussen burgers, ondernemers, scholen, boeren en stadsdiensten groeiden kleine projecten uit tot impactvolle initiatieven die nieuwe jobs creëren en gezonde voeding toegankelijk maken, ook voor kwetsbare burgers.

Om dit niet zomaar te laten passeren, heb ik een aantal vragen voor u, minister.

Hoe kijkt u naar het rapport van Rikolto? Sterkt het u in de overtuiging dat lokale voedselstrategieën nuttig en nodig zijn?

Hoe reageert u op hun oproep om een minister van Voeding aan te duiden die de lokale voedselstrategieën domeinoverschrijdend coördineert? Voelt u zich geroepen?

Hoe wilt u de steden en gemeenten aansporen en ondersteunen om werk te maken van een lokale voedselstrategie? Hoe verhoudt zich dat tot de bevoegdheid van minister Crevits?

Minister Brouns heeft het woord.

Collega, ik wil graag beginnen met het uitdrukken van mijn sympathie voor de campagne Week voor Goed Eten. Het is belangrijk om die thematiek onder de aandacht te brengen: uiteindelijk is ons voedsel de basis van alles en daardoor, meer dan ooit, van strategisch belang. Ik ben blij dat organisaties zoals Rikolto helpen om er de noodzakelijke aandacht op te vestigen. Ik ben er ook van overtuigd dat velen samen met mij wel degelijk ‘een zak geven om goed eten’, zoals de slogan klonk. Ik hoop dat de campagne mooie resultaten boekt.

Het rapport dat Rikolto in dit kader gepubliceerd heeft, biedt een actuele stand van zaken over lokale voedselbeleid in Vlaanderen vanuit de drie stedelijke voorlopers, Gent, Leuven en Antwerpen. Het brengt succesverhalen in beeld, lijst geleerde lessen op en doet suggesties om verdere vooruitgang te boeken met een link naar het Vlaamse niveau.

Het rapport gaat onder meer in op de wisselwerking tussen het lokale en het Vlaamse niveau, voeding op school en catering. Dat zijn ook belangrijke thema’s die we oppakken in voedseldeals, de hefboomacties waarmee we de Vlaamse voedselstrategie, die we vorige legislatuur lanceerden, uitvoeren. Ik wil deze legislatuur samen met de Vlaamse Regering ook verder op deze thema’s inzetten.

Wat uw tweede vraag betreft, collega: ik heb naar aanleiding van de Vlaamse voedselstrategie die we tijdens de vorige legislatuur hebben goedgekeurd, een poging ondernomen om in te breken op de titulatuur van de Vlaamse minister van Landbouw en Zeevisserij, om daar Voeding aan toe te voegen. Het is niet gelukt, maar ik blijf proberen. In alle ernst denk ik dat voeding en duurzame voedselproductie een metaverhaal kunnen zijn. Als we vandaag naar Vlaanderen, en meer nog naar Europa, in de wereld kijken, dan zijn strategische autonomie en onafhankelijkheid ten aanzien van de rest van de wereld meer dan ooit een thema. Mevrouw von der Leyen schuift dat ook heel duidelijk naar voor. Het gaat over grondstoffen, veiligheid, energie, maar ook over voeding. Kijk ook eens naar wat onze vriend aan de andere kant van de oceaan zegt over onze investeringen in veiligheid. Ik ben absoluut een believer om voeding als dusdanig de plaats te geven die ze verdient. Wat mij betreft mag dit aan de titulatuur worden toegevoegd.

Om de uitdagingen van ons voedselsysteem adequaat aan te pakken, is een systeemaanpak nodig. Daar is iedereen het over eens. En daarom hebben we dat ook een centrale plaats gegeven in de Vlaamse voedselstrategie.

De strategie geldt als het gemeenschappelijke kader voor beleid, stakeholders en onderzoek om samen ons voedselsysteem verder te verduurzamen en futureproof te maken. De strategie wordt opgevolgd door de voedselcoalitie, met vertegenwoordigers van de agrovoedingsketen, heel de samenleving, onderzoek en beleid. Met deze partners krijgen de relevante thema’s en waarden in het voedselsysteem een plaats en een gezicht aan tafel.

Op het vlak van beleid moeten en willen we binnen Vlaanderen beleidsdomeinoverschrijdend samenwerken en de hand reiken naar de andere beleidsniveaus. Het is ook bij uitstek een transversaal thema. Coördinatie is daarin uiteraard belangrijk. De coördinatie van de uitrol van de Vlaamse voedselstrategie op politiek niveau neem ik voor mijn rekening. De coördinatie op administratief niveau gebeurt door het Agentschap Landbouw en Zeevisserij. Zij trekken het Vlaams Netwerk Voedselbeleid.

Het Vlaams Netwerk Voedselbeleid bestaat daarnaast uit vertegenwoordigers van de beleidsdomeinen binnen de Vlaamse overheid die in hun beleidswerking in aanraking komen met het thema voedsel en/of er initiatieven rond hebben lopen. De leden wisselen kennis uit, stemmen af bij projecten of processen, zetten individuele acties of samenwerkingen op en gaan in dialoog met de verschillende stakeholders en de verschillende andere overheden.

Het lokale niveau heeft een belangrijke rol te spelen in de transitie naar een duurzamer voedselsysteem. Minister Crevits, bevoegd voor het steden- en plattelandsbeleid, en ikzelf hebben in onze beleidsnota’s duidelijk aangegeven dat we het lokale en provinciale niveau willen ondersteunen op het vlak van lokale voedselstrategieën. Zoals vermeld in de beleidsnota van minister Crevits en in de doelstelling van de deal lokaal voedselbeleid binnen de voedselstrategie, is het doel om tegen het einde van deze legislatuur in minstens 25 procent van de Vlaamse gemeenten een lokale voedselstrategie uitgerold te hebben, waarbij maximaal wordt ingezet op samenwerking tussen het platteland en de stedelijke gebieden.

Als minister, bevoegd voor de landbouw, zie ik lokale voedselstrategieën ook als hefbomen voor de uitrol van een lokaal grondenbeleid, met daarin kansen voor jonge landbouwers en landbouwers die inzetten op agro-ecologische praktijken. Het lokale aankoopbeleid en publieke catering bieden dan weer kansen om de consumptie van lokale voeding te promoten en te verhogen.

De invulling van een voedselstrategie hoort per definitie lokaal te gebeuren. We gaan lokale besturen niet zeggen wat ze moeten doen, elk lokaal bestuur heeft zijn eigen context en maakt zijn eigen keuzes. Maar we willen ze wel op weg helpen door een helder kader aan te bieden, ze te inspireren met goede praktijken en ze te wijzen op bestaande financieringskanalen voor projecten en samenwerkingsverbanden zoals Liaison Entre Actions de Développement de l’Economie Rurale (LEADER) of de EIP-samenwerking (European innovation partnership). Zo willen we lokale besturen stimuleren om een engagement op te nemen voor en bij te dragen aan de Vlaamse voedselambities.

Samen met minister Crevits heb ik recent een overheidsopdracht gelanceerd met als doel het oprichten van een aanspreekpunt dat ondersteuning en begeleiding van lokale besturen concreet vorm kan geven. De procedure loopt, meer kan ik daar nu nog niet over zeggen. Hiermee vullen we een hiaat op waar ook Rikolto naar verwees in zijn rapport.

Dit initiatief kwam tot stand binnen de deal lokaal voedselbeleid, getrokken door de Vlaamse Landmaatschappij en het Agentschap Landbouw en Zeevisserij. Deze deal zorgt ervoor dat de Vlaamse voedselstrategie vertaald en hertaald wordt naar de lokale realiteit en naar de lokale besturen, zodat ze er op hun manier aan de slag mee kunnen. Indien nodig kunnen wij ondersteuning en begeleiding aanbieden.

De heer Vaneeckhout heeft het woord.

Dank u wel, minister, voor dit uitvoerige antwoord. Ik denk dat een aantal elementen echt vastgepakt worden. Ik vroeg me af of u zelf al contact hebt gehad met de mensen van Rikolto om daar, naar aanleiding van hun actie en hun rapport, nog wat dieper op in te gaan. Het zou goed zijn om hen als partner mee te nemen.

We hebben het hier in deze commissie inderdaad met minister Crevits over gehad, naar aanleiding van de beleidsnota Plattelandsbeleid. Ik denk dat er een unieke kans is omdat voor het eerst sinds heel lang de ministers van Binnenlands Bestuur, Landbouw en Plattelandsbeleid uit dezelfde partij komen en er dus geen discussie hoeft te zijn om elkaar rond die samenwerking te vinden. Het klopt wat u zegt: dat deze strategische sector een antwoord kan zijn op vele maatschappelijke vragen, van sociale cohesie over klimaatuitdagingen tot geopolitieke autonomie. U hebt een unieke kans, en het zou zonde zijn om opnieuw vijf jaar te verliezen.

Ik hoor ook een aantal ambities: 25 procent van de besturen die tijdens het einde van deze legislatuur een lokale voedselstrategie hebben, is goed en ambitieus.

Ik heb een aanvullende vraag. Is de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) betrokken in de samenwerking met de bevoegde minister en het Agentschap Binnenlands Bestuur? In welke mate zult u lokale besturen informeren zodat ze in hun meerjarenplannen ideeën, personele en financiële ruimte voorzien om dat uit te werken? U weet dat de lokale besturen voor uitdagingen staan. We zullen er tijdig bij moeten zijn om ze mee op deze kar te krijgen. In welke mate is de VVSG betrokken?

Minister Brouns heeft het woord.

Collega Vaneeckhout, ik ben het ermee eens dat, als je ervoor wilt zorgen dat de acties maximaal geïntegreerd worden in de meerjarenplanning, het nu, ook voor ons, volle bak is.

We hebben begin januari Rikolto gezien. Het is een dossier dat de komende maanden concreet vorm moet krijgen om ervoor te zorgen dat men er lokaal maximaal mee aan de slag kan gaan. We nemen dat ter harte.

De heer Vaneeckhout heeft het woord.

Ik zal met plezier binnen enkele maanden vragen hoever we ermee staan. Ik wens u alle succes, en u hebt in elk geval onze steun.

De vraag om uitleg is afgehandeld.