Het imago van de sierteeltsector

De voorzitter

De heer De Roo heeft het woord.

Minister, op zaterdag 25 januari 2025 werd het Operaplein in Antwerpen omgetoverd tot een kleurrijke bloemenzee met honderdduizend tulpen. Dat was een initiatief van het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM). 7600 mensen mochten gratis een boeket tulpen plukken in de tijdelijke pluktuin. Het evenement werd door u geopend en was een goede gelegenheid om de Vlaamse sierteelt in de schijnwerpers te zetten.

Sierteler Christoph Pieters, de leverancier van de tulpen voor deze actie, prees in een interview in het Vlaams Infocentrum Land- en Tuinbouw (VILT) de waarde van dergelijke initiatieven. Naast het stimuleren van de vraag naar voorjaarsbloeiers benadrukte hij het belang van het promoten van de Vlaamse oorsprong en de duurzaamheid van onze sierteeltsector. Tegelijkertijd wees hij op het verslechterde publieke imago van de sector, onder meer door kritiek op de milieu- en klimaatimpact van bloemen. Hij verwees naar Nederlandse gemeenten die gestopt zijn met bloemen uit te reiken bij speciale gelegenheden omdat de sierteelt een grote klimaatimpact zou hebben. Hij benadrukte echter dat de Vlaamse siertelers onder strenge regelgeving werken en inspanningen leveren om hun impact aanzienlijk te beperken. De teelt in Vlaanderen heeft een veel kleinere voetafdruk dan die in andere regio’s zoals Noord-Afrika of Zuid-Amerika.

Minister, hoe evalueert u de impact van acties zoals de VLAM-bloementuin op het publieke imago van de Vlaamse sierteeltsector?

Welke initiatieven plant u om de sector te ondersteunen in zijn inspanningen op het vlak van duurzaamheid en innovatie, zodat Vlaanderen zich verder kan profileren als een regio van kwalitatieve en milieuvriendelijke sierteelt?

Minister Brouns heeft het woord.

Dank u wel voor uw vraag, collega. Het is een vraag met een koppelkans voor mij om nog eens een Vlaams bloemetje onder de aandacht te brengen en promo te maken voor die mooie Vlaamse bloemen. Mijnheer De Roo en alle andere collega’s, aanstaande vrijdag kunt u dat Vlaamse bloemetje aan uw partner geven voor Valentijn. Dat is een koppelkans. (Opmerkingen van Stefaan Sintobin)

Dan moet ik er zelf natuurlijk ook wel aan denken.

Acties zoals de VLAM-pluktuin spelen een belangrijke rol in het versterken van het imago van de Vlaamse sierteeltsector. Dit soort evenementen brengt bloemen letterlijk in alle kleuren naar de consument, wat zorgt voor die positieve en directe beleving. Dit jaar verwelkomde VLAM maar liefst 6900 deelnemers aan de pluktuin. Dat mag opnieuw een groot succes worden genoemd. Die massale opkomst en de vele enthousiaste reacties van de bezoekers bewijzen dat er een sterke waardering is voor dit initiatief.

VLAM organiseert deze publieke actie om de start van het seizoen van alle Vlaamse voorjaarsbloeiers aan te kondigen en ook om de Vlaamse oorsprong in de kijker te zetten. Consumenten zijn zich immers niet altijd bewust van de herkomst van hun bloemen en planten. Acties zoals deze pluktuin helpen die bewustwording te vergroten en zetten de Vlaamse sierteeltproducten in de kijker als een verantwoorde en kwaliteitsvolle keuze. Dankzij de brede pr-aandacht in de Vlaamse media reikt de VLAM-communicatie veel verder dan de bezoekers van de pluktuin in Antwerpen. Getuige daarvan is de jaarlijks weerkerende grote media-aandacht voor dit evenement.  Zowel het VRT-journaal als het VTM-nieuws berichtte erover met positieve reportages. Ook de meeste kranten besteedden aandacht aan het initiatief. Zo verspreiden de boodschappen zich over heel Vlaanderen. Het evenement vormt dus de ideale kapstok om de start van het seizoen van de Vlaamse voorjaarsbloeiers breed aan te kondigen.

In mijn beleidsnota worden onderzoek, innovatie en kennisdoorstroming als motor van een duurzame sectorontwikkeling benadrukt. Het is van essentieel belang om voldoende in te zetten op de doorstroming van die kennis tot bij onze landbouwers. Die evolutie gaat bijzonder snel. Het is dus belangrijk dat nieuwe toepassingen en technieken snel kunnen worden geïntegreerd met aandacht voor het management op de bedrijven. Onderzoek en innovatie zijn essentieel om te komen tot hoogkwalitatieve producten met een hoge toegevoegde waarde op basis van onder meer duurzame productiemethoden.

De Vlaamse praktijkcentra zijn al decennialang een sterke motor voor innovatie en verduurzaming in de sector en staan door hun geografische spreiding heel dicht bij de land- en tuinbouwbedrijven. Zo spelen ze snel en doelgericht in op de kansen en uitdagingen van de land- en tuinbouwers. Ze nemen hiermee een unieke plaats in binnen het sterke Vlaamse landbouwonderzoek. De onderzoeken en activiteiten komen tot stand in nauwe samenwerking met de sector en het beleid.

In het jaarprogramma zijn maar liefst 76 onderzoeks- en voorlichtingsinitiatieven opgenomen. Op die manier garanderen we vanuit de Vlaamse overheid een continuïteit in de werking van Viaverda als praktijkcentrum voor de sierteelt. Het is een werking die zich sterk richt op onderzoek en op het promoten van duurzame en innovatieve technieken.

Daarnaast staat voor de sierteeltsector net als voor de andere land- en tuinbouwbedrijven in Vlaanderen een heel gamma aan steunmaatregelen ter beschikking in het kader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid. We denken daarbij onder andere aan de verschillende VLIF-maatregelen (Vlaams Landbouwinvesteringsfonds), de ondersteuning via de maatregelen van het AKIS-systeem (Agricultural Knowledge and Innovation Systems), zoals steun voor advies en vorming, en, ten slotte, de ondersteuning voor de operationele groepen van het European innovation partnership (EIP).

Collega’s, wat EIP betreft, kan ik met enige trots melden dat Vlaanderen op uitnodiging van de Europese Commissie op regelmatige tijdstippen gevraagd wordt om de Vlaamse aanpak uiteen te zetten als een goed voorbeeld, een best practice voor andere lidstaten.

Dat was mijn antwoord, collega De Roo. Vergeet vrijdag uw bloemetje niet.

Minister, dank u wel voor deze suggestie.

De heer De Roo heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw antwoord. Uw pleidooi en uw koppelkans zijn zeker terecht. Vrijdag is voor velen een speciaal moment om een bloemetje te schenken. De koppelkans zou vooral moeten zijn om het niet te beperken tot enkel die ene dag per jaar. Er worden in Vlaanderen heel wat mooie sierteeltproducten geproduceerd, voor elk seizoen wat. Het mag nog wat meer onder de aandacht komen dat er het hele jaar rond een mooi aanbod aan sierteeltproducten van eigen bodem is.

Als we in deze commissie spreken over land- en tuinbouw, hebben we het vaak over louter voedsel. Maar ik spreek zelf liever over een goedgevulde tafel. Want een goedgevulde tafel waar land- en tuinbouwers voor zorgen, betekent voor mij ook dat er een bloemetje of plantje op die tafel staat. Dat is iets dat we niet uit het oog mogen verliezen.

Onze Vlaamse sierteeltsector werkt heel performant en op een heel klimaatvriendelijke manier. Ik vind het dan ook jammer dat we moeten vaststellen dat een aantal Nederlandse gemeenten dit soort producten niet meer willen schenken vanwege een vermeende klimaatimpact, terwijl ze wellicht geen doorrekening doen richting een aantal andere aspecten, andere cadeaus die men bijvoorbeeld wel zal geven. Ik zie u verbaasd kijken, maar zoals in de inleiding van mijn vraag staat, heeft de sierteler die de tulpen voor de pluktuin levert, dat zelf in een interview aangekaart.

In het verleden heb ik zelf mogen vernemen dat, wanneer de organisatie van de tulpentuin in een andere stad zou plaatsvinden, men louter focust op het biologische aspect in plaats van op het milieuvriendelijke en geïntegreerde aspect van de teelt. Je kunt niet alles over de kam ‘biologisch’ scheren. Er zijn een aantal andere manieren waarop we aan productie kunnen doen, zonder dat die per se onder het label ‘bio’ vallen.

Maar goed, minister, ik ben blij dat u in uw beleid aandacht zult hebben voor onze sierteeltsector. Dat is iets waarop we de komende jaren in deze commissie regelmatig zullen terugkomen.

De heer Callaerts heeft het woord.

Collega, ik dank u voor de interessante vraag.

Over koppelkansen gesproken, minister: we hebben gisteren in de commissie Leefmilieu een toelichting gekregen over de Natuurherstelwet. Op bepaalde momenten was dat interessant. Maar ik wil vooral ergens anders naar verwijzen. In deze commissie werd op 9 november 2023 een impactanalyse besproken in een hoorzitting. In het rapport stond ook een passus over lichtpollutie. Men zegt dat lichtpollutie onder meer kan leiden tot fragmentatie van de habitat voor nachtactieve organismen. Laat net het herstel van die habitat een van de elementen zijn uit de Natuurherstelwet. U weet dat ongetwijfeld. Maar laat tegelijkertijd ook de sierteelt in één adem met lichtpollutie worden genoemd. Ook dat weet u ongetwijfeld: als men ergens bloemen kweekt, kan men dat ’s nachts al van kilometers ver zien, want dan is de hele omgeving verlicht. Mijnheer Dochy, daar spreek ik wel uit ervaring. Ik heb niet zoveel ervaring, maar praktijkervaring wel.

Daarover gaat mijn vraag. Want er zal wel wat innovatie aan te pas komen. Daarnaar wordt in de vraag van de heer De Roo ook verwezen. Welke initiatieven plant u eventueel om die sector te ondersteunen? Zijn er in die zin initiatieven die u daar neemt of wenst te nemen? Als je de kaart van siertelers neemt en die over de kaart met habitatgebieden legt, zie je dat een paar siertelers zich in die zones bevinden. Moeten siertelers die zich daar bevinden, zich daarover zorgen maken? Zien wij daar koppelkansen in het kader van de Natuurherstelwet? Of moeten we daar eerder naar ontkoppelkansen of problemen gaan kijken? Zult u daar eventueel gebruikmaken van de uitzonderingen die de Natuurherstelwet voorziet?

De heer Sintobin heeft het woord.

Ik was eerst niet van plan om tussen te komen, maar de tussenkomst van de collega heeft mij getriggerd. Terwijl collega De Roo en ook de minister vandaag met hun vraag en antwoord een ode aan de sierteelt willen brengen, zijn we plotseling beland bij lichtpollutie en bij de Natuurherstelwet, waarvan onze fractie weet dat dat allemaal in het nadeel van onze land- en tuinbouwsector is. Collega, ik vind het fascinerend om op een snelweg te rijden en plots ergens een serre te zien die oplicht. Ik heb daar altijd bepaalde ideeën bij gehad. Maar hier nu over lichtpollutie beginnen bij de vraag die bedoeld is als een ode en om een bloemetje te brengen aan mijn vrouw – of aan andere vrouwen, dat weet ik nog niet ... (Gelach. Opmerkingen)

Ik wist dat dat reacties zou uitlokken. Nu over luchtpollutie en over de Natuurherstelwet beginnen, sorry, maar dat gaat mij toch iets te ver.

De heer Vaneeckhout heeft het woord.

Voorzitter, ik was eigenlijk ook niet van plan om tussen te komen, maar dan ontstaat er toch een debat, dat ik uiteraard heel boeiend vind.

Ik sluit aan, niet om tussen te komen over het privéleven van collega Sintobin, want ik heb geen enkele behoefte om mij daarmee in te laten en ik denk dat dat wederzijds is.

Voorzitter, ik denk dat u een jury zult moeten samenroepen, want ik verwacht dat er een toestroom van meldingen zal zijn op het meldpunt over de mate waarin de sierteeltsector wordt gebasht. Als tegengewicht wil ik er dan toch voor pleiten om met de sector een ernstig en genuanceerd debat te blijven voeren, minister, over hoe we de milieu-impact van de sector inderdaad nog verder kunnen verminderen, op een manier dat die sector leefbaar blijft. Over hoe we komende vrijdag misschien niet alleen geknipte tulpen kunnen geven, maar ook planten die nog ergens in de grond zitten. Ook dat kan helpen. Er zijn allerlei creatieve oplossingen en gesprekken mogelijk. Maar laten we er geen karikatuur van maken, in geen enkele richting. Als we het debat op deze manier beginnen te voeren, wordt het redelijk vermoeiend.

Collega Vaneeckhout, vele lessen over de manier van debat voeren, hoeft u hier niet te geven. Dat is niet de bedoeling.

U bent niet geïnteresseerd in de heer Sintobin, maar wel in wat ik in mijn privéleven doe met het meldpunt. Maak u geen zorgen, ik heb niet zoveel behoefte aan slaap. Ik heb veel tijd om dingen te doen, en ik zal doen wat ik denk te moeten doen. Ik dank u voor uw bezorgdheid daarover.

De tussenkomst van collega Callaerts geeft aan dat het ook kan worden gelinkt aan de Natuurherstelwet. Dat geeft toch wel het gevaar aan dat op ons afkomt van de Natuurherstelwet in al haar aspecten. Als dit inderdaad een gevolg is van de Natuurherstelwet, wanneer de vergunning van die bedrijven desgevallend ook onder druk komt te staan, dan zijn dat toch wel aandachtspunten die moeten worden meegenomen. We mogen blij zijn dat de minister zowel de bevoegdheden Landbouw, tuinbouw, als Omgeving heeft. Ik roep op om dat in elk geval ook in ogenschouw te nemen.

Mijnheer Callaerts, mijn beweging was ingegeven door het feit dat heel wat van de serres waarin kunstmatig licht wordt gebruikt, nu al voorzien zijn van schermen, waardoor de impact op de omgeving toch wel heel anders is dan in het verleden het geval was.

Minister Brouns heeft het woord.

U zult het mij niet kwalijk nemen, maar ik onthoud alleen de positieve dingen die hierover gezegd zijn en de koppelkansen.

Ik vind het ook goed dat we, als we over het strategisch belang van land- en tuinbouw spreken, hier ook aandacht hebben voor de sierteeltsector, collega De Roo. Het is een belangrijke sector die, net als de globale sector, wordt geconfronteerd en uitgedaagd, zoals heel veel ondernemers in dit land, in deze regio, de regio Vlaanderen, door de omgevingsfactoren. De Natuurherstelwet is een van de volgende uitdagingen die we moeten aangaan.

Ik heb het al vaak gezegd: wij worden, als een van de meest dichtbevolkte en dichtbebouwde regio’s, een zakdoek groot, een speldenkop groot, veel eerder uitgedaagd. En als je eerder wordt uitgedaagd, word je ook eerder uitgedaagd om te innoveren en daar antwoorden op te bieden. Ook die sector speelt vandaag in op die uitdagingen. Er zijn heel wat innovatieve projecten lopende. Ik kan er voor de vuist weg niet meteen een aantal noemen, maar het is misschien interessant voor een vervolg. Ook in de sierteelt zien we verschillende innovatieve oplossingen voor de uitdagingen met betrekking tot omgeving, en licht is er daar zeker een van, collega’s.

De heer De Roo heeft het woord.

Minister, ik dank u voor uw bijkomend antwoord.

Collega Callaerts, we mogen serres natuurlijk niet louter linken aan sierteelt. In serres vinden er ook andere producties plaats. Het grootste deel van onze serreoppervlakte gaat zelfs over niet-sierteelt. Dat is een eerste belangrijk aspect.

Ten tweede: er zijn een aantal voorwaarden opgelegd voor deze serres. Vele serres maken al gebruik van lichtschermen. Dankzij innovatie wordt er vooral gekeken naar hoe we die sector verder kunnen verduurzamen, met allerlei aspecten die daarbij horen, waaronder lichtpollutie.

Maar daarvoor hebben we onze onderzoekscentra nodig, een markt die die producten afneemt en ook acties die die mooie producten die hier worden geproduceerd, in de kijker zetten. Ik hoop dat er nog verschillende van die VLAM-acties kunnen plaatsvinden en vooral dat we hier de hoognodige ondersteuning vanuit Vlaanderen voorzien voor een sterke sierteeltsector.

De vraag om uitleg is afgehandeld.