Oorlogsschade Oekraïense landbouw loopt in de tientallen miljarden

Drie jaar na de Russische inval maken de Franse bank Crédit Agricole en de Oekraïense agribusinesswebsite Latifundist de rekening op van het oorlogsgeweld. In het rapport berekenen zij de directe schade aan landbouwmachines, productiemiddelen en overslagstations op 10,3 miljard dollar. De indirecte schade door het verlies van oogsten, veestapel en dalende afzetprijzen ramen de rapporteurs op 69,8 miljard dollar.

Landbouwmachines werden het zwaarst getroffen, vooral trekkers, waarvan er meer dan 18.000 werden vernietigd. Aanzienlijke schade werd veroorzaakt aan graansilo's, met een totaal verlies aan capaciteit van 19,5 procent. Dit is exclusief de overslagstations in de door de Russen bezet gebied. Daarnaast gingen voorraden meststoffen, brandstof en gewasbeschermingsmiddelen verloren.

Dode dieren en noodslachtingen
De veehouderij leed, vooral door gedode dieren en noodslachting, een verlies van 238.000 runderen, 544.000 varkens, 131.000 schapen en geiten en bijna 13 miljoen stuks pluimvee. Viskwekerijen en de visserij liepen forse schade op als gevolg van de vernietiging van de Kakhovka-dam in juni 2023.

Indirecte verliezen worden door boeren in heel Oekraïne gevoeld, niet alleen in gebieden die door de gevechten zijn getroffen. De schattingen omvatten gegevens voor 2022 en 2023, evenals een prognose voor 2024.

Een van de belangrijkste gevolgen is de vermindering van de productie van jaarlijkse gewassen, die van cruciaal belang zijn voor de landbouwsector. De verliezen in 2022-2023 worden geschat op in totaal 48,6 miljoen ton voor graangewassen en 8,7 miljoen ton voor zonnebloemen.

Groot verlies zuivelproductie
De daling van het aantal stuks vee en de productiviteit hebben een aanzienlijke impact gehad op de veehouderij. De zuivelproductie heeft de meeste verliezen geleden, met indirecte verliezen die worden geschat op 2,9 miljard dollar over drie jaar op een totaal van 5,6 miljard dollar aan schade door verwoesting.

De export van landbouwproducten is als gevolg van de Russische zeeblokkade bemoeilijkt, waardoor de internationale vraag afneemt en de transportkosten stijgen. Hoewel de corridor in de Zwarte Zee het exportpotentieel heeft vergroot, is de kloof tussen de binnenlandse en de wereldprijzen nog steeds groter dan voor het begin van de oorlog.

Op 5 juni van dit jaar lopen de tijdelijke steunmaatregelen af die de Europese Unie met Oekraïne heeft afgesproken. Verlenging van deze handelsovereenkomst staat daardoor momenteel hoog op de Brusselse agenda.

Steunmaatregelen liggen gevoelig
Als de steunmaatregelen niet worden verlengd, valt Oekraïne terug op de handelsafspraken van 2016. Dit zou voor de agrarische sector in het land de zoveelste klap betekenen. Verlenging van de noodsteun ligt politiek gevoelig. Boerenorganisaties klagen al lange tijd over de dalende prijzen in de EU door de toegenomen import uit Oekraïne.

Op de achtergrond spelen ook de presidentsverkiezingen op 18 mei in Polen. De stem van boeren en het platteland telt daarin zwaar. Verlenging van het steunpakket met Oekraïne kan leiden tot nieuwe boerenprotesten in het land en dat zou schadelijk kunnen zijn voor de Poolse presidentskandidaat Donald Tusk. De voormalige voorzitter van de Europese Raad is de topfavoriet van Brussel.

Mochten de Poolse verkiezingen een tweede ronde nodig hebben in juni, dan kan dat tot verdere vertragingen leiden en tot grote onzekerheid over de toegang van Oekraïne tot de EU-markt.