De invoering van een plattelandstoets in Vlaanderen

Mevrouw Ryde heeft het woord.

Minister, ik keer terug naar 5 februari, toen we elkaar voor het laatst konden spreken over het platteland. Daar gaf u aan dat u binnen de ontwikkeling van een ambitieus en gedragen plattelandspact aan het spelen was met het idee om ook in Vlaanderen een plattelandstoets in te voeren, ter ondersteuning van beleidsbeslissingen doorheen andere thema’s. Dit sluit een stuk aan bij wat er op Europees gebied al ontwikkeld is rond plattelandsbeleid.

Op het Europese niveau bestaat er al sinds 2021 een plattelandstoets. In deze plattelandstoets kijkt men heel breed naar het EU-beleid, niet alleen binnen Landbouw maar ook binnen andere beleidsdomeinen, en welke impact beleidsbeslissingen hebben op plattelandsgebieden. Tijdens de Europese ministerraad voor Landbouw en Visserij op 24 februari werd een evaluatie van deze toets besproken, maar zover wij konden afleiden uit de verslaggeving bleef dat vrij algemeen. Nochtans heeft de Poolse voorzitter, die momenteel de agenda bepaalt, aangegeven de toets te willen versterken, weliswaar zonder dat die te log of te administratief wordt.

Er rijzen daaromtrent toch wel wat vragen. Kunt u verduidelijken wat die huidige EU-plattelandstoets, die van kracht is sinds 2021, vandaag juist betekent en inhoudt? Want het blijft toch wat vaag om dat te ontwarren. Hoe wordt die nu concreet toegepast en met welke parameters?

Welke voorstellen hebt u vanuit Vlaanderen, binnen de delegatie van ons land, aangebracht op de recentste EU-ministerraad, om de plattelandstoetsing ook op dat niveau te verbeteren? Heeft de delegatie ook voorbeelden aangedragen over hoe plattelandsontwikkeling beter kan worden geïntegreerd in EU-strategieën? Zou deze Europese plattelandstoets als model kunnen dienen voor Vlaanderen? Ik had graag uw inzichten daarover gehoord en geweten of u daarmee al aan de slag bent gegaan sinds ons vorige gesprek.

Minister Crevits heeft het woord.

Collega Ryde, bedankt voor uw vragen. Ik geef wat context mee.

Zoals u zelf aanhaalt, is de plattelandstoets sinds 2021 ingevoerd in de EU-wetgeving. De plattelandstoets betekent het beoordelen van het beleid door een rurale lens, om de negatieve gevolgen voor rurale gebieden te beperken en ervoor te zorgen dat de positieve gevolgen ook in die gebieden voldoende effectief zijn.

In de praktijk betekent dit dat voor beleid in ontwikkeling rekening wordt gehouden met de werkelijke en potentiële, positieve of negatieve, directe en indirecte impact en implicaties op rurale banen, ontwikkelingsvooruitzichten, sociaal welzijn, gelijke kansen binnen en de milieukwaliteit van rurale gebieden en gemeenschappen. Bereikt nieuw beleid met andere woorden ook in het ruraal gebied voldoende zijn doelen zonder disproportionele negatieve gevolgen?

Bij de goedkeuring van haar Rural Vision in 2021 heeft de Europese Commissie zich ertoe verbonden een mechanisme te ontwikkelen voor zo’n plattelandstoets. Bij het opstellen van nieuwe wetgeving volgen de diensten van de Europese Commissie de richtsnoeren voor betere regelgeving en maken ze daarbij gebruik van de toolbox voor betere regelgeving. De richtlijnen voorzien in de beoordeling van de impact op territoriale en plattelandskwesties en op het verzamelen van gegevens uit verschillende plattelandsgebieden. De concrete toepassing hiervan gaat bijvoorbeeld over de impact op of voldoende toegang tot gezondheidszorg, onderwijs, open ruimte, economie, mobiliteit. Daarnaast worden ook de inwoners naar voor geschoven als belangrijke stakeholders.

In de Landbouwraad van februari heeft België de verdere invoering van de plattelandstoets ondersteund. Daarbij werden een aantal elementen naar voor geschoven als belangrijke aandachtspunten: duidelijkheid volgens welke principes de plattelandstoets wordt uitgevoerd en welke specifieke kwesties daarbij aan bod moeten komen; om de plattelandstoets uit te voeren moeten de nodige hulpmiddelen beschikbaar zijn, zo moet men over correcte en actuele gegevens te kunnen beschikken; duidelijkheid over de reikwijdte van de plattelandstoets als raadgevende toets; er moet rekening worden gehouden met de verschillen tussen de lidstaten.

Het ontwikkelen van een gemeenschappelijk begrip van plattelandstoets is ook essentieel. Dat moet gebeuren in samenwerking met de lidstaten om zo kennis te delen. De opzet van pilootprojecten kan hierbij helpen. Al deze punten betreffen allemaal EU-wetgeving. We beperken ons niet expliciet tot de wetgeving die zich direct richt op het platteland, maar bekijken alle wetgeving.

Dan wat uw laatste vraag betreft: quid Vlaanderen? Dat is zeker een grote inspiratie voor een Vlaamse toets, absoluut. Maar uiteraard moeten we hier kijken naar de specifieke noden van Vlaanderen als regio.

Met de opmaak van een plattelandspact wordt alvast de basis gelegd voor een positieve en gedeelde visie over plattelandsgebieden. We zetten ook verder in op een monitoringssysteem om indicatoren voor het platteland te kunnen opvolgen. Maar ik bekijk heel graag hoe we dat geheel kunnen omzetten naar een Vlaamse plattelandstoets om de belangen van het platteland te waarborgen zonder dat dat weer zorgt voor extra administratieve lasten, want het is bij de plattelandstoets heel belangrijk dat het geen administratieve toets wordt.

Mevrouw Ryde heeft het woord.

Dank u wel voor de extra toelichting.

Ondertussen hebben wij ook een uitnodiging gekregen voor het startmoment van het plattelandspact binnen twee weken, op 27 maart. We lezen daar in het programma dat het enerzijds een dialoog is, maar dat u ook de route richting het plattelandspact een stuk zult toelichten. Het zal mij ook benieuwen wanneer u in deze commissie, die het heeft over het platteland, diezelfde info kunt delen, want ik veronderstel dat niet iedereen daar aanwezig zal kunnen zijn. Het zou dus ook wel nuttig zijn om hier even te brengen wat u al hebt voorbereid of wat uit die gesprekken aanvullend leerrijk was.

Ik vroeg me ook af of het sociaal cohesieplan, waar toch ook sprake van is, in relatie staat met het plattelandspact en of dat daarin wordt geïntegreerd. Koppelt u die twee aan elkaar? Of u daar samen mee aan de slag gaat, benieuwt mij ook.

De heer Pieters heeft het woord.

(N.v.d.r.: Wegens een probleem met de microfoon van de heer Pieters kan zijn tussenkomst niet in het verslag worden opgenomen.)

Mevrouw Van Olmen heeft het woord.

Ik ben blij te horen dat ook de Belgische delegatie de plattelandstoets in Europa positief heeft aanbevolen. Ik wilde even peilen naar de intenties van de Federale Regering daaromtrent.

We horen u graag zeggen dat u een Vlaamse plattelandstoets wilt omarmen, maar ik wil even peilen of u weet hebt of er voor de toetsing van de federale wetgeving op ons platteland intenties zijn om dat ook te implementeren. Wilt u daar bij de federale overheid op aandringen? En als dat niet zo zou zijn, zouden wij met onze Vlaamse toets ook het federale beleid kunnen onderwerpen aan die toets, om de impact van de nieuwe federale wetgeving op ons platteland te onderzoeken?

Minister Crevits heeft het woord.

Dat is een zeer terechte vraag, collega Van Olmen. We gaan dat zeker ook meenemen.

Collega Ryde, de uitnodiging voor eind maart is vertrokken. Dat is een startmoment. Het is de bedoeling dat ik wat dat betreft met een conceptnota naar de regering stap, en dan kan ik zeker ook naar hier komen, maar dat is nu niet het plan. Dat is gewoon een kader: hoe willen we werken? Wat is het schema om te werken? We starten het proces met de stakeholders in Aalter om daar ook te kijken of iedereen het eens is met de cadans van de gesprekken. Ik plan ook nog in tussentijd met dat plan van aanpak naar de regering te stappen.

Collega Pieters, u had het over de indicatoren. Ik denk dat daar wel wat ontwikkeld is aan het dashboard, maar ik heb het hier nu niet mee. Dat moet ik ook nog eens bekijken.

Misschien is dat onderwerp voor een schriftelijke vraag, collega Pieters.

Ja, of misschien dat er ook wel kapstokken te vinden zullen zijn naar aanleiding van het startmoment en hoe we dat gaan aanpakken. We hebben een omgevingsanalyse gemaakt, maar ik weet niet of er al nieuwe gegevens zijn, los van datgene wat in mijn beleidsnota stond. Dat moet ik dus eens bekijken.

Mevrouw Ryde heeft het woord.

Alvast bedankt voor de antwoorden tot nu toe. Ik kijk ernaar uit om de informatie misschien gelijktijdig te ontvangen zoals u ze zult brengen op 27 maart. Het is handig om daarop verder te kunnen bouwen.

De vraag om uitleg is afgehandeld.